Κρίση αντιπροσώπευσης

 

Αποτιμώντας τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών της 9^ης Ιουνίου,

Α. στο εσωτερικό πεδίο:

• το ύψος της αποχής, που έφτασε το 58% του εκλογικού σώματος, συνιστά από-νομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος και καθιστά προβληματική την διακυβέρνηση της ΝΔ. Παρά το εκκρεμές ζήτημα της εκκαθάρισης των εκλογικών καταλόγων, η τάση της αποχής διευρύνεται συνεχώς από τις Ευρωεκλογές του 2019, που ήταν στο 41%, τις εθνικές εκλογές του 2023, που ξεπέρασε το 47%, έως και τις δημοτικές εκλογές της ίδιας χρονιάς, όπου ο νέος δήμαρχος της Αθήνας εξελέγη με συμμετοχή μόλις του 26% του εκλογικού σώματος. Τα αίτια είναι πολλαπλά και θα πρέπει να απασχολήσουν την πολιτεία, πιο πέρα από τις συνήθεις εκτιμήσεις περί χαλαρής ψήφου ή της αποστολής μηνύματος δυσαρέσκειας στο κυβερνών κόμμα. Είχαμε πολλές φορές αναφερθεί ως ΑΡΔΗΝ , ίσως και αρκετά πρόωρα, στο οριστικό τέλος της ιστορικής περιόδου της Μεταπολίτευσης, με την χειρότερη εκδοχή διακυβέρνησης-αυτή του ΣΥΡΙΖΑ- που ολοκλήρωσε την Αριστερόστροφη ιδεολογική κυριαρχία των τελευταίων 50 χρόνων. Στο βαθμό που το Αριστερό πρόταγμα δεν υποκαταστάθηκε με ένα νέο εθνικό όραμα, την κοινωνική κρίση της μνημονιακής περιόδου διαδέχθηκαν μια βαθύτερη παρακμή και μηδενισμός που διαπερνούν εκτεταμένα κοινωνικά στρώματα και ηλικιακές ομάδες, η δε ανάταξη απαιτεί πολύ περισσότερα στο πεδίο της παιδείας και του πολιτισμού. Τα κόμματα έχοντας μετατραπεί στα χρόνια σε ιμάντες μεταβίβασης οικονομικών συμφερόντων, πρεσβειών, μεγαλο-δημοσιογράφων και επαγγελματιών της πολιτικής, έχουν αδρανοποιήσει πλήρως την κοινωνική συμμετοχή από τη διαμόρφωση θέσεων. Η κατάσταση των τοπικών οργανώσεων των κομμάτων είναι ενδεικτική όπως και η αδρανοποίηση θεσμών της τοπικής αυτοδιοίκησης (συνελεύσεις, δημοψηφίσματα κοκ) ή και της εκκλησίας, όπου οι πολίτες συνδιαμορφώνουν αποφάσεις που αφορούν στην ζωή τους. Η μετατροπή της πολιτικής σε lifestyle και θέαμα τηλεοπτικών αντιπαραθέσεων εδραιώνει την παθητικότητα, ιδιαίτερα των νεότερων, με αποτέλεσμα μόλις το 6% της ηλικιακής ομάδας 18 έως 25 να έχει ψηφίσει σε αυτές τις εκλογές. Η έλλειψη συμμετοχής των νέων στα κοινά σε μια γερασμένη χώρα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις στο άμεσο μέλλον είναι ίσως η πιο θλιβερή διαπίστωση. Στο άλλο οργανικό κομμάτι του Ελληνισμού που απειλείται, στην Κύπρο, εξελέγη ο youtuber Φειδίας, σύμβολο της αντιπολιτικής, που βρήκε απήχηση σε ένα κοινό μέσα από ακρότητες στα κοινωνικά δίκτυα.

• Το ποσοστό του 28,2% της ΝΔ που αντιστοιχεί σε 1,1 εκατ. ψηφοφόρους, 1 εκατ. λιγότερους από τις βουλευτικές εκλογές του περσινού Ιουνίου, αποτελεί την χαμηλότερη απήχηση του κόμματος στο εκλογικό κοινό σ όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης, ακόμα και εκείνης των σκληρών μέτρων λιτότητας των Μνημονίων. Η εκλογή της ΝΔ το 2019 αποτέλεσε μια συγκυριακή επιλογή ενός πλειοψηφικού κομματιού των μεσαίων στρωμάτων ώστε να αποτραπούν μεγαλύτερες εθνικές και κοινωνικές καταστροφές από την διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Και είχε αποτέλεσμα αν συνυπολογίσουμε  τους χειρισμούς στον Έβρο, την αποτελεσματικότερη φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων στο Αιγαίο, τις αμυντικές συμφωνίες, την κοινωνική στήριξη την περίοδο της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Στη δεύτερη θητεία της όμως, σε συνθήκες σχετικής ομαλότητας, η ΝΔ επιχειρώντας την εδραίωση της στον μεσαίο χώρο προώθησε ένα σύνολο πολιτικών που την απομάκρυνε από την παραδοσιακή δεξιά της βάση: από τα ταυτοτικά ζητήματα και την ψήφιση του γάμου των ομοφυλοφίλων που δεν αντισταθμίστηκε έστω από  μια εθνική στρατηγική για το δημογραφικό,  μέχρι  την υιοθέτηση του κατευναστικού δόγματος με την Τουρκία, και την  υπαναχώρηση  στο μεταναστευτικό μετά το ναυάγιο της Πύλου. Η ΝΔ έχασε το 15% των αγροτών λόγω της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και των δυσλειτουργιών του ΟΠΕΚΕΠΕ στην καταβολή των αποζημιώσεων, ιδιαίτερα σε πληγείσες περιοχές (Θεσσαλία), το 17% των ελεύθερων επαγγελματιών λόγω οριζόντιων τεκμηρίων, αφού δεν ήταν σε θέση να εντοπίσει την μεγάλη φοροδιαφυγή σε γνωστούς επαγγελματικούς κλάδους, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του μεσαίου χώρου απείχε, λόγω αναποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, ανασφάλειας εν μέσω γενικευμένης ατιμωρησίας του μικρο-εγκλήματος, υποβάθμισης της δημόσιας υγείας, προβληματικής λειτουργίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, με έντονο συμβολισμό στις περιπτώσεις των Τεμπών και του Ματιού. Από τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας φάνηκε πως ψήφισε η κομματική της βάση, ή τουλάχιστον ότι έχει απομείνει απ’ αυτή και το ποσοστό της  θα ήταν ακόμα μικρότερο αν εξέλειπε η υποψηφιότητα του Φρέντυ Μπελέρη. Ίσως η εκλογή Μπελέρη να παράγει το μόνο θετικό πολιτικό αποτέλεσμα σ αυτές τις Ευρωεκλογές δεδομένης της ανάδειξης σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο των αυθαιρεσιών του Αλβανικού Κράτους έναντι των περιουσιών της ελληνικής μειονότητας και τις παραβιάσεις του Κράτους δικαίου με την παράνομη φυλάκιση του εκλεγμένου δημάρχου. Η ΝΔ θα πρέπει πολύ γρήγορα να κάνει μια μεγάλη στροφή στην φιλελεύθερη ατζέντα της πολιτικής της στον αντίποδα του wokισμου, της πολύ-πολιτισμικότητας και του κατευνασμού που είναι σε αποδρομή σ όλη την Ευρώπη. Μια στροφή που απαιτεί μεγάλες ρήξεις με καναλάρχες, οικονομικά συμφέροντα και πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματος που δεν θα είναι καθόλου εύκολη για τον πρωθυπουργό.

• Την ήττα της ΝΔ όχι μόνο δεν κεφαλαιοποίησε η αντιπολίτευση αλλά αντίθετα υπολείπεται κατά πολύ από την δική της προεκλογική στοχοθεσία. Ο Κασελάκης  με θεατρινισμούς και Life style έχοντας την σκανδαλώδη προβολή από το Μηντιακό σύστημα προσεταιρίστηκε ένα απολιτικ κοινό νέων και λούμπεν –για ακόμα μια φορά πρώτευσε λαμβάνοντας το 88% στις φυλακές Κορυδαλού!- , έχασε όμως ένα σημαντικό κομμάτι της παραδοσιακής αριστερής βάσης του κόμματος, ήτοι 750 χιλ ψηφοφόρους σε σχέση με τις Ευρωεκλογές του 2019, υπολειπόμενος 5 μονάδες από  τον στόχο του 20%. Οι 590 χιλ ψήφοι που έλαβε ίσως να ήταν πολύ λιγότεροι αν εξέλειπαν οι αναφορές του περί πατριωτικής Αριστεράς, κάτι που όμως προϋποθέτει συγκρότηση της βάσης του κόμματος και νέα κοινωνική συμφωνία. Ο  Ανδρουλάκης από την άλλη, παρά τους επιπλέον 70χιλ ψήφους  δεν μπόρεσε να πετύχει το στόχο της δεύτερης θέσης και βρίσκεται πολύ μακριά από την όποια προοπτική αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το σενάριο συνεργασίας με την θνησιγενή Νέα Αριστερά του πρώην Κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ πάσχει δεδομένου ότι οι βουλευτές της δεν έχουν το ηθικό έρεισμα της διατήρησης των εδρών μετά το ποσοστό που έλαβαν.  Ενδεικτικό της κρίσης του ΠΑΣΟΚ αποτελεί η 7^η θέση του γραμματέα του κόμματος κου Σπυρόπουλου και ευτύχημα η εκλογή του σοβαρού κου Μανιάτη. Η οποία προοπτική κυβερνησιμότητας της κεντρο-αριστεράς απαιτεί υπέρβαση των μικρο-μέγαλων ηγεσιών τους και επανεθεμελίωση του χώρου με πατριωτικό πρόσημο, εγχείρημα πολύ δύσκολο δεδομένου ότι η κεντροαριστερά ήταν η μήτρα του εθνο-μηδενισμού ήδη από την δεκαετία του 90.

• Κερδισμένοι των ευρωεκλογών τα κόμματα που αποτελούν Ρωσική επιρροή: το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση. Το ΚΚΕ εδραιώνεται ως κυρίαρχη δύναμη στην Αριστερά εκλέγοντας εκ νέου Ευρωβουλευτές τον Κώστα Παπαδάκη και τον Νίκο Αλαβάνο που είχαν ψηφίσει κατά της παραπομπής Πούτιν και Λουκασένκο σε ειδικό δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου. Ο δε Γραμματέας κος Κουτσούμπας φρόντισε να αναπαράγει την ψεύτικη είδηση περί εξαγοράς καζίνο στα κατεχόμενα από τον Ζελένσκι αλλά δεν είχε την ίδια ευαισθησία όταν ο Λαβρώφ αποκάλεσε τα Κατεχόμενα Τουρκική δημοκρατία της Βορείου Κύπρου. Η Ελληνική Λύση που επίσης εδραιώνεται στο χώρο δεξιότερα της ΝΔ, εκμεταλλευόμενη την λαϊκή δυσαρέσκεια της άθλιας Συμφωνίας των Πρεσπών, κυρίως στην Βόρεια Ελλάδα, καθώς και τις αλγεινές εντυπώσεις των δηλώσεων περί  Μακεδονισμού της ηγεσίας του  VMRO που ανέλαβε την πρόσφατα εξουσία στη γειτονική χώρα. Ο κος Βελόπουλος που κατέλαβε την 4η θέση  δήλωσε ήδη έτοιμος για διακυβέρνηση, ίσως για να επισπεύσει την αγορά των Ρωσικών πυροσβεστικών Beriev και των Τουρκικών πυραύλων, έναντι των F-35, συμβάλλοντας στην στήριξη της πολεμικής βιομηχανίας της γείτονος! Η Αφροδίτη Λατινοπούλου,  υποστηριζόμενη από ένα κομμάτι της ΝΔ, και αξιοποιώντας τη δύναμη των κοινωνικών δικτύων για να προβάλει τον αντι-wokismo, την κριτική στην πολιτική ορθότητα και στην ισλαμοποίηση,   πέτυχε, εκφράζοντας την κοινωνική τάση, την εκλογή της και θέτει υποθήκη για το μέλλον.

Στους κερδισμένους επίσης η Πλεύση Ελευθερίας που εκμεταλλεύτηκε  πολιτικά την άθλια διαχείριση της Κυβέρνησης στην απονομή δικαιοσύνης για την τραγωδία των Τεμπών. Επίσης η ΝΙΚΗ που με την εργαλειοποίηση του θρησκευτικού συναισθήματος μιας μερίδας πιστών κατάφερε να στείλει στο Ευρωκοινοβούλιο έναν celebrity του NOMADS, αφήνοντας στην 13 θέση τον αγωνιστή του Βορειο-ηπειρωτικού,  Κυριακού!

• Η επικράτηση του Τουρκικού μειονοτικού κόμματος ΚΙΕΦ στους Νομούς  της Ροδόπης και της Ξάνθης παρά την μεγάλη μείωση των ψήφων του από τις 42 χιλ το 2014 και τις 40χιλ το 2019 στις 28χιλ σήμερα, αποτελεί κύρια ευθύνη του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ που δεν κατέβασαν συνδυασμό στις περιοχές αυτές. Θα πρέπει να επισημανθεί η χαμηλή απήχηση της κας Νατσουλίδου που συμμετείχε στο ΚΙΕΦ ως εκπρόσωπος των Σλαβομακεδόνων που έλαβε μόλις 1500 ψήφους έναντι των 6.500χιλ που είχε πάρει το Ουράνιο Τόξο στις Ευρωεκλογές του 2019. Παρά την μείωση των ποσοστών του το κόμμα θα αποτελέσει ενδεχόμενα πυρήνα ευρύτερου μειονοτικού κόμματος, με την συμβολή και Αλβανών, όπως παρότρυνε ο Ράμα στην πρόσφατη ομιλία  του στην Αθήνα. Αν και η υποψήφια του Κόμματος Βαρουφάκη κα Πάτυ Βαρδάμη που μιλούσε ανοιχτά για Αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα κατετάγη 25^η με μόλις 2.400 σταυρούς.

Η πολυδιάσπαση του χώρου δεξιότερα της ΝΔ που αθροίζει περίπου στο 20% του εκλογικού σώματος δεν φαίνεται να ξεπερνιέται στο προσεχές μέλλον κάνοντας πιο αργή την πολιτική μεταστροφή της ΝΔ σε πιο πατριωτική κατεύθυνση, επιτείνοντας την δυσαρέσκεια της βάσης και το χάσμα με το λαϊκό στοιχείο.

Β. σε Ευρωπαϊκό επίπεδο: παρά την αύξηση των ποσοστών των κομμάτων που πλαισιώνουν τις κοινοβουλευτικές ομάδες δεξιότερα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP): τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς (ECR) και την Ομάδα της Ταυτότητας και της Δημοκρατίας (ID), σε μεγάλες χώρες όπως το FD1 της Μελόνι στην Ιταλία (ECR) ή των RN της Λεπέν στην Γαλλία και του AfD στη Γερμανία (ID), η σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου δεν ανατράπηκε, σύμφωνα με τον πίνακα.

Οι μεγάλοι χαμένοι των Κοινοβουλευτικών Ομάδων ήταν οι Φιλελεύθεροι με απώλεια 21 εδρών, κυρίως λόγω της ήττας του κόμματος του Μακρόν στην Γαλλία (Ensemble RE) και οι Πράσινοι με απώλεια 18 εδρών που πλήρωσαν τις επιπτώσεις της πράσινης συμφωνίας στο αυξημένο κόστος της ενέργειας και στην Κοινή Αγροτική Πολιτική.

Ωστόσο η αύξηση των εδρών του Λαϊκού Κόμματος (EPP)  κατά 10 έδρες και η σχετική διατήρηση των εδρών των Σοσιαλδημοκρατών (S&D) προήλθε από τα αποτελέσματα των εκλογών στις χώρες της Βαλτικής, της Σουηδίας και της Πολωνίας που απ’ ότι φαίνεται αναλαμβάνουν τα ινία της διατήρησης του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος με επίκεντρο την Ρωσική απειλή, έναντι του εξασθενημένου Γαλλο-Γερμανικού άξονα.

Οι πρόωρες εκλογές στη Γαλλία και ο κίνδυνος επικράτησης της φιλο-πουτινικής Λεπέν, η κατάρρευση του κυβερνητικού σχηματισμού Σοσιαλδημοκρατών και Πράσινων στη Γερμανία, η παραίτηση του Βέλγου πρωθυπουργού και οι πρόωρες εκλογές στην Αγγλία, συνιστούν μια βαθύτερη πολιτική αποσταθεροποίηση της Γηραιάς Ηπείρου την στιγμή που ο πόλεμος με την Ουκρανία βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο του, ενώ επίκεινται οι Αμερικάνικες εκλογές.

Τα κόμματα της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς όπως των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών  και του Δανέζικου σοσιαλιστικού κόμματος, υπό την πίεση της Εναλλακτικής δεξιάς, οφείλουν να προσαρμόσουν την πολιτική τους ατζέντα στις ανησυχίες του εκλογικού σώματος και στην πραγματικότητα. Παρ ότι είναι ακόμα νωρίς και η επανεκλογή της Φοντερ Λαιεν έχει ακόμα δρόμο, η νέα ηγεσία της Ευρώπης θα πρέπει να θέσει σε προτεραιότητα πολιτικές επανεκκίνησης της Ευρώπης, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις προτάσεις των Ευρωπαίων Συντηρητικών. Πολιτικές από την Ευρωπαϊκή άμυνα και την ασφάλεια, το νέο σύμφωνο για την μετανάστευση έως την αντιμετώπιση του κόστους της πράσινης μετάβασης, την βιομηχανική και τεχνολογική ανασυγκρότηση της Γηραιάς Ηπείρου. Η Ευρώπη που σήμερα μπορεί να καλύψει μόνο το 5% των αναγκών της στην άμυνα βρίσκεται μπροστά σε μεγάλους κλυδωνισμούς που προκαλεί ο  γεωπολιτικός ανταγωνισμός με την Ευρασία, οι δύο μεγάλοι  πόλεμοι στη γειτονιά της και τα αυξανόμενα μεταναστευτικά ρεύματα από την Αφρική και την Ασία.  Το μοντέλο μιας Ευρώπης που στηρίζεται στην αμυντική προστασία των ΗΠΑ, στη φτηνή ενέργεια του Ρωσικού αερίου, στα φτηνά εισαγόμενα προϊόντα από την Κίνα και στο χαμηλό εργατικό κόστος από τους μετανάστες της Ασίας και της Αφρικής έχει τελειώσει οριστικά και πρέπει ν αλλάξει «άρδην».

 Η Ελληνική Κυβέρνηση ή θα αποκτήσει όραμα αντιλαμβανόμενη πλήρως τα διακυβεύματα μιας ακριτικής χώρας που απειλείται με εξαφάνιση και θα πρωταγωνιστήσει στην Ευρώπη ως επιταχυντής αυτής της  μεγάλης αλλαγής ή θα καταποντιστεί οριστικά.

Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό ΑΡΔΗΝ τ, 130-131 Ιούνιος-Αύγουστος 2024