AIRBNB:«η Οικονομία του διαμοιρασμού»

Η «οικονομία του διαμοιρασμού» ορίζεται από τους Bostmanκαι Rogersως «εκείνο το οικονομικό σύστημα που βασίζεται στη κοινή χρήση αγαθών & υπηρεσιών  δωρεάν ή έναντι αμοιβής,  μεταξύ ομότιμων ιδιωτών» και εντάσσεται στο πλαίσιο της «συνεργατικής οικονομίας», σύμφωνα με σχετική γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών ( ΕΕ C51/10-2-2016). Η δωρεάν χρήση ήτοι «οικονομία της δωρεάς» αφορά σε μη κερδοσκοπικές συναλλαγές ενώ οι κερδοσκοπικές δραστηριότητες  συνδέονται με την λειτουργία δια-δικτυακών πλατφορμών υπό την κατοχή ιδιωτών-επενδυτών.

Στον τομέα των καταλυμάτων σχετικές πλατφόρμες είναι οι: Airbnb, Rentalia, Homeaway, Couchsurfing, Bedycasa, στις οποίες εγγράφονται ιδιοκτήτες ακινήτων για προσωρινό διαμοιρασμό δωματίων, σπιτιών ακόμα και ξενώνων, πανσιόν & τουριστικών καταλυμάτων.

Στον τομέα των μεταφορών αντίστοιχες πλατφόρμες είναι οι: Blablacar, Umcoche, Liftshare, Karzoo,στις οποίες είναι δυνατή η εγγραφή ιδιοκτητών ΙΧ που είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν με άλλους τις ελεύθερες θέσεις των οχημάτων τους στα ταξίδια εντός και εκτός των πόλεων. Η Uberείναι μια αντίστοιχη πλατφόρμα η οποία εκτός του διαμοιρασμού των οχημάτων προτείνει και υπηρεσίες μετακινήσεων με προσφυγή σε επαγγελματίες οδηγούς.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο παγκόσμιος όγκος συναλλαγών που αντιστοιχούν στο κερδοσκοπικό κομμάτι της «οικονομίας του διαμοιρασμού» ήταν το 2013  3,5 δις $ για να ξεπεράσει σε μόλις 5 χρόνια τα 30 δις $, σημειώνοντας μέση ετήσια αύξηση 25%!

Τα βασικά ζητήματα  που ανακύπτουν απ’ αυτή την ταχεία επέκταση του εν λόγω οικονομικού μοντέλου, αφορούν  στη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων, την απόδοση των φορολογικών εσόδων στις Κρατικές αρχές , το βαθμό καταστρατήγησης της εθνικής νομοθεσίας, δεδομένης της απουσίας σχετικών Ευρωπαϊκών ή και δι-ηπειρωτικών ρυθμίσεων αφού πολλές από τις παραπάνω πλατφόρμες έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ.

Αποτελεί όμως το συγκεκριμένο μοντέλο «συνεργατική οικονομία»;  Η Airbnbόταν ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 2008 διαφήμιζε μια πλατφόρμα όπου θα μπορούσε κάποιος συνταξιούχος , άνεργος ή απλός άνθρωπος που ήθελε να συμπληρώσει το εισόδημα του να εκμισθώσει ένα κενό δωμάτιο του σπιτιού του μοιραζόμενος την ταξιδιωτική εμπειρία μ έναν επισκέπτη στην πόλη του. Σήμερα στο Λονδίνο ένας ιδιώτης νοικιάζει μέσω του Airbnb881 ιδιοκτησίες που του αποφέρουν έσοδα 15,6 εκατ €, …ακόμα και στη «σοσιαλιστική» Αβάνα κάποιος ιδιώτης εκμισθώνει 132 σπίτια εισπράττοντας 6,9 εκατ. $.

Στην Ελλάδα μέσα σε λίγους μήνες, σύμφωνα με τα στοιχεία της ανεξάρτητης υπηρεσίας insideAirbnb, το 44% των αγγελιών αφορούν πολλαπλές καταχωρήσεις από έναν ιδιώτη με πρώτη στη λίστα την Εταιρεία EasyBnBπου ειδικεύετε στην εξυπηρέτηση ιδιωτών που ενδιαφέρονται να εκμισθώσουν το ακίνητο τους.

Το λόμπυ της Aibnbστις Βρυξέλλες ξόδεψε 500.000€ σε μόλις 2 χρόνια, επιτυγχάνοντας σημαντικές υποχωρήσεις όπως φαίνεται στο ψήφισμα της 15^ης Ιουνίου 2017 του Ευρω-κοινοβουλίου, το οποίο «καταδικάζει τους κανόνες που επιβάλλουν ορισμένες δημόσιες αρχές για τον περιορισμό της προσφοράς τουριστικών καταλυμάτων μέσω της συνεργατικής οικονομίας». Η Εταιρία έφτασε μάλιστα στο σημείο να καταγγείλει τις διοικήσεις πόλεων όπως της Βαρκελώνης, του Βερολίνου, του Παρισιού και του Άμστερνταμ για μέτρα που θέσπισαν παραβιάζοντας τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, παραπέμποντας τες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο! 

Η«ριζοσπαστρια» Δήμαρχος της Βαρκελώνης AdaColauμαζί με μέτρα για την υποστήριξη νοικοκυριών που πλήττονται από την φτώχεια και την ανεργία, ανέστειλε την βραχυχρόνια εκμίσθωση σ όλο το ιστορικό κέντρο της πόλης ενώ από το 2015 έπαψαν να εκδίδονται νέες τουριστικές άδειες. Στο Παρίσι η δυνατότητα ενοικίασης περιορίστηκε στις 120 μέρες το χρόνο και καθιερώθηκε το μητρώο κατοικιών με αυστηρές προδιαγραφές εγγραφής στην σχετική πλατφόρμα, ενώ στο Άμστερνταμ ο χρόνος ενοικίασης δεν ξεπερνάει τις 60 μέρες το χρόνο.

Το Βερολίνο απαγόρευσε τις νέες άδειες, επιστρέφοντας 8.000 σπίτια στην εγχώρια αγορά κατοικίας με την ένωση Γερμανών ξενοδόχων να δηλώνει σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε : «…το παρόν νομικό κενό αποβαίνει εις βάρος των ενοικιαστών, των  κατοίκων και φορολογούμενων ενώ στρεβλώνει τον ανταγωνισμό εις βάρος της υπέρμετρα ρυθμιζόμενης βιομηχανίας των ξενοδοχείων».

Στις παραπάνω πόλεις η εμπειρία της επέκτασης του Airbnbκαι της αύξησης των τουριστικών ροών είχε παντού τα ίδια αποτελέσματα: δραματική αύξηση των ενοικίων για τις μακροχρόνιες μισθώσεις, περιορισμό στη διάθεση σπιτιών προς ενοικίαση με αρνητικές επιπτώσεις σε φοιτητές, μετακινούμενους και εποχιακά εργαζομένους, ηχορύπανση σε ώρες κοινής ησυχίας,  αλλοίωση της τοπικής-πολιτιστικής ταυτότητας των πόλεων.

Στην Ελλάδα που τα Μνημόνια έχουν καταστήσει την χώρα «προτεκτοράτο» , έρμαιο των κερδοσκοπικών τάσεων της παγκόσμιας οικονομίας κι όπου οι Δήμαρχοι της πρωτεύουσας και συμπρωτεύουσας συμπεριφέρονται περισσότερο σαν επιχειρηματίες –managerπαρά σαν θεματοφύλακες του πολιτιστικού-ιστορικού αποθέματος και των συλλογικών δημόσιων αγαθών, το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο.

Την ώρα που ο κος Καμίνης επιχαίρει που το 2018 η πόλη θα σπασει το ρεκόρ των 5 εκατομμυρίων τουριστών, μόνο στο κέντρο της Αθήνας ο αριθμός των προς εκμίσθωση ακινήτων μέσω Airbnbέχει φτάσει τα 5.127 ενώ πριν από 9 μήνες δεν ξεπερνούσαν τις 2.500. Ένα ανακαινισμένο διαμέρισμα 80τμ στην Πλάκα μπορεί ν αποδώσει στον ιδιοκτήτη περί τα 2.000€/μηνα, ποσό πολλαπλάσιο από την συμβατική μίσθωση διαρκείας. Αποτέλεσμα: η έξαρση των εξώσεων και η μη ανανέωση των συμβολαίων, βοηθούντος και του νέου θεσμικού πλαισίου που διευκολύνει τον ιδιοκτήτη σε περίπτωση  ακόμη και ελάχιστων οικονομικών εκκρεμοτήτων ή καθυστερήσεων.

Αυτό που διαφαίνεται σύμφωνα με την διεθνή εμπειρία ως πρώτη απάντηση στο Airbnbείναι το  «Fair»bnb,μια πραγματικά συνεργατική πλατφόρμα του Ευρωπαϊκού Συνασπισμού Δράσης για το Δικαίωμα στην στέγη.  Η διαφοροποίηση του Fairbnbέγκειται : στην συλλογική ιδιοκτησία της πλατφόρμας και στον αποκλεισμότων ανώνυμων ιδιωτών –επενδυτών, στην επιστροφή του κέρδους στις τοπικές κοινωνίες και στις κοινότητες, στην συλλογική απόφαση  των προγραμμάτων ενοικίασης με την συμμετοχή της γειτονιάς ή της συνοικίας και τέλος στη διαφάνεια και στην λογοδοσία.

Σύμφωνα με τον κ Λάτελα εκπρόσωπο της Fairbnb,σε πρόσφατη παρουσίαση του δικτύου στην Αθήνα: «απαιτείται η διαμόρφωση ενός εναλλακτικού τουριστικού μοντέλου σε τοπική κλίμακα που να συνδυάζεται μ ένα πραγματικό συνεργατισμό όπου οι χρήστες της πλατφόρμας και οι κάτοικοι της γειτονιάς να συναποφασίζουν»