Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022

Παγκόσμια ύφεση και ιστορική ευκαιρία.

 

Σε μια πρόσφατη ομιλία του ο  Γερμανός Καγκελάριος Olaf Scholz, αναφέρθηκε στον νέο πολύ-πολικό κόσμο που προκαλεί η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και στους κινδύνους της από-παγκοσμιοποίησης, αποτέλεσμα πολλαπλών και αλληλο-εξαρτώμενων κρίσεων: πανδημία, γεωπολιτικές συγκρούσεις, κλιματική απορρύθμιση. Οι αυξημένοι φόβοι για επικείμενες ελλείψεις τροφίμων, πρώτων υλών και ενέργειας, σε συνδυασμό με τον ανασχεδιασμό των εφοδιαστικών αλυσίδων θα αυξήσει τις εστίες σύγκρουσης στο άμεσο μέλλον, ιδιαιτέρως σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής,  προανάκρουσμα των οποίων είναι η πρόσφατη πτώχευση της Σρι Λάνκα, η εξέγερση  των αυτοχθόνων στον Ισημερινό και οι κοινωνικές εντάσεις στην Τουρκία. 

 

Με την επανεκτίμηση της αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ από 4,1% στις αρχές του χρόνου σε 2,9% σήμερα (πηγή: Παγκόσμια Τράπεζα), οι τρείς σημαντικότεροι πόλοι: οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ευρώπη, αξιολογούν τους παράγοντες επιβράδυνσης των οικονομιών τους. Η Κίνα αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα της πολιτικής των μηδενικών κρουσμάτων  covid σε συνδυασμό με την στεγαστική φούσκα  ενώ οι Αμερικάνοι αναμετρούνται με τον στασιμο-πληθωρισμό και την χρηματιστηριακή κατάρρευση  που έχει οδηγήσει στην απώλεια 8 τρις$ στις μετοχές των 500ων μεγαλύτερων εταιριών από την αρχή του χρόνου.

Η Ευρώπη υφίσταται τις παρενέργειες  των αντιποίνων  Πούτιν που επιχειρεί να εκβιάσει με ελλείψεις στην τροφοδοσία του φυσικού αερίου και να προκαλέσει αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, προσβλέποντας σε κοινωνικές αναταραχές και πολιτικές ανατροπές. Οι κεντρικοί τραπεζίτες καλούνται να «τετραγωνίσουν τον κύκλο» αφού από την μια πλευρά η συνεχιζόμενη αύξηση του κόστους διαβίωσης απαιτεί  την συνέχιση των προγραμμάτων ρευστότητας ενώ από την άλλη η τιθάσευση του υψηλού πληθωρισμού απαιτεί μείωση της κυκλοφορίας του χρήματος με αύξηση των επιτοκίων και άρα του κόστους δανεισμού.

Το Ιταλικό χρέος αποτελεί τον σημαντικότερο κίνδυνο στην Ευρωζώνη  με την αύξηση της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου  της χώρας να ξεπερνάει το 4%, για πρώτη φορά μετά το 2014, και τα spread να κινούνται πάνω από τις 240 μονάδες βάσης. Αντίστοιχα η απόδοση του Ελληνικού 10ετούς κινείται πάνω από το 4,5%, δυσχεραίνοντας την δανειοδότηση του δημοσίου, παρ όλα αυτά προκαλεί μικρότερη ανησυχία αφού το μεγαλύτερο μέρους του χρέους είναι με σταθερά επιτόκια και κατέχεται από οργανισμούς όπως ο ESM και ο EFSF. Υπό τον κίνδυνο μιας νέας οικονομικής κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη κρίθηκε επιβεβλημένη η εξαγγελία μέτρων για την δημιουργία ενός νέου μηχανισμού επανεπένδυσης των ομολόγων από την ΕΚΤ ώστε να προστατευτούν οι χώρες  με υψηλό χρέος.

Η έξοδος της Ελλάδας από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας τον Αύγουστο, ολοκληρώνοντας την πιο σκληρή περίοδο της 12 ετούς οικονομικής κρίσης, δεν γίνεται σε συνθήκες ομαλότητας. Η αύξηση του κόστους δανεισμού αναμένεται να πλήξει  πολλές επιχειρήσεις που έχουν δάνεια ή που θα αδυνατούν να καλύψουν τα υψηλά κόστη της ενέργειας και των προμηθειών πρώτων υλών με επιπλέον τραπεζικό δανεισμό καθώς και τα νοικοκυριά που έχουν δανειστεί με κυμαινόμενα επιτόκια.

Αντιστάθμισμα σ αυτές τις δυσχερείς συνθήκες αποτελούν οι διαθέσιμοι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ που μαζί με τους ιδιωτικούς πόρους μόχλευσης αναμένεται να προσεγγίσουν τα 100 δις €. Προϋπόθεση, η εφαρμογή νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για την κάλυψη πραγματικών κοινωνικών αναγκών και στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στην δημιουργία ενός νέου ταμείου ενεργειακής στήριξης ώστε οι επιδοτήσεις του  υψηλού κόστους  ενέργειας και  καυσίμων να μην επιβαρύνουν τους κρατικούς προϋπολογισμούς, δυσχεραίνοντας τις χώρες με υψηλό χρέος.

Στα προαναφερθέντα σενάρια της επικείμενης οικονομικής συγκυρίας καθοριστικότερος παράγοντας στα καθ ημάς είναι αυτός της κυοφορούμενης πολεμικής σύγκρουσης με την Τουρκία. Η αναγκαία αμυντική προετοιμασία κράτους και κοινωνίας  ενόψει ενός πολεμικού επεισοδίου που φαίνεται αναπόφευκτο με την ακραία ρητορική του συνόλου του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας, θα μπορούσε ν αποτελέσει παράθυρο ευκαιρίας για την εθνική, κοινωνική και παραγωγική ανασυγκρότηση. Ακολουθώντας τις τάσεις του αυξανόμενου προστατευτισμού που ανακοίνωσε πρόσφατα το λόμπυ του Ευρωπαϊκού Στρογγυλού Τραπεζιού των Βιομηχανιών, η χώρα θα μπορούσε να ορίσει συγκεκριμένους τομείς προστατευτισμού, όπως για παράδειγμα την άμυνα, την ενέργεια και τον διατροφικό τομέα, ενισχύοντας τους με επιπλέον πόρους κρατικών ενισχύσεων ή διεκδικώντας επιπλέον ευρωπαϊκά κονδύλια όπως πχ από το Ευρωπαϊκό ταμείο άμυνας. 

Η πρόσφατη συμφωνία της Mevaco με την Γαλλική Naval Group για την κατασκευή στην χώρα μεταλλικών εξαρτημάτων των φρεγατών Belharra και η κατασκευή του οχηματαγωγού «Γλυκοφιλούσα» στα Αμπελάκια Σαλαμίνας από τον όμιλο Θεωδορόπουλου, αποκλειστικά από έλληνες τεχνίτες, αποτελούν πρόσφατα παραδείγματα ανασυγκρότησης των κατασκευαστικών εταιριών στον αμυντικό τομέα. Ανασυγκρότησης με προοπτικές τεχνολογικών εφαρμογών που είναι δυνατόν να διαχυθούν σε παρεμφερείς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επιφέροντας τον αναγκαίο ψηφιακό μετασχηματισμό τους.

Η πρόσφατη επιβεβαίωση για την τεχνική εφικτότητα του East Med από τον Νορβηγικό νηογνώμονα DNV επαναφέρει την δυνατότητα τελικής επενδυτικής απόφασης εντός του 22. Η παράλληλη ενεργοποίηση των λιγνιτικών μονάδων κι η ενίσχυση των τερματικών σταθμών LNG για την αντιμετώπιση τυχόν ενεργειακών ελλείψεων, σε συνδυασμό με την διάχυση των αντισταθμιστικών ωφελειών από τις ΑΠΕ στις τοπικές κοινωνίες, θα μπορούσαν να αυξήσουν τους βαθμούς ενεργειακής αυτάρκειας της χώρας. Βασική προϋπόθεση, η χάραξη της ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου που καθιστά στρατηγικής σημασίας την διαφύλαξη της Ελληνικότητας του συμπλέγματος του Καστελορίζου και επιβάλει την προώθηση μιας ολοκληρωμένης νησιωτικής πολιτικής με προτεραιότητα τα ακριτικά μας νησιά.

Απέναντι στην προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει στο έδαφος της μια νέα «Κινεζική ζώνη» με χαμηλά μεροκάματα προκειμένου να εκμεταλλευτεί  την τάση απεξάρτησης των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων από την Κίνα, ο ελληνισμός  μπορεί να αναδείξει ένα νέο αναπτυξιακό όραμα, εκσυγχρονίζοντας την μεγάλη του παράδοση, με έμφαση στην κατασκευαστική καινοτομία, στην παιδεία και στην δημοκρατία.

Δημοσιεύθηκε στην εφ. ΡΗΞΗ φύλλο 178, Ιούνιος 2022

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Νεα ΚΑΠ: η αιτία των αγροτικών κινητοποιήσεων

Η χρονική μετάθεση κατά ένα χρόνο της εφαρμογής του όρου της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) περί υποχρεωτικής αγρανάπαυσης, συνιστά τ...