Ελλάδα 2.0

Σύμφωνα με  Κυβερνητικούς οικονομικούς  παράγοντες το 2026, χρονιά ολοκλήρωσης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η χώρα θα είναι διαφορετική. Η κατανάλωση ενέργειας θα προέρχεται κυρίως από ΑΠΕ σε συνδυασμό με (εισαγόμενο) φυσικό αέριο, στους δρόμους θα κυκλοφορούν κυρίως ηλεκτρικά αυτοκίνητα, λεωφορεία και ταξί και τα δάση μας θα έχουν επεκταθεί κατά 165 χιλ στρέμματα. Το 5G και οι οπτικές ίνες θα αλλάξουν πολλές από τις εφαρμογές στις υπηρεσίες (όπως για παράδειγμα στο μεγάλο ασθενή της πρωτοβάθμιας υγείας) και στην βιομηχανία, τα αρχεία των ασφαλιστικών οργανισμών και των υποθηκοφυλακείων θα είναι ψηφιοποιημένα και προσβάσιμα. Σημαντικά έργα υποδομής όπως ο Βόρειος Οδικός Άξονας της Κρήτης θα έχουν ολοκληρωθεί, συμβάλλοντας στην μείωση των τροχαίων ενώ πολλά νησιά θα ηλεκτροδοτούνται  μέσω υποθαλάσσιων  καλωδίων, μειώνοντας την κατανάλωση πετρελαίου. Οι επιχειρήσεις θα λειτουργούν με εξελιγμένα λογισμικά και εκπαιδευμένο προσωπικό, η εφορία θα έχει πλήρη πρόσβαση στις καταναλωτικές μας συνήθειες όντας συνδεδεμένη μ’ όλες  τις ταμειακές μηχανές με αποτέλεσμα η παραοικονομία και η φοροδιαφυγή να δεχτούν καίριο πλήγμα. Τα  πολιτιστικά και ιστορικά μας μνημεία θα είναι απολύτως προσβάσιμα στα ΑμΕΑ,  ο πολιτιστικός τουρισμός θα δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας  ενώ το ψηφιοποιημένο πολιτιστικό υλικό θα παρέχεται σε εκπαιδευτικές κοινότητες και ενδιαφερόμενους.

Αυτά περιλαμβάνονται στα 170 έργα και στις 58 μεταρρυθμίσεις  του  Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0», ύψους  32 δις € που εντός Απριλίου θα κατατεθεί προς έγκριση στην  Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την εκτίμηση ότι  θα αυξήσει το Εθνικό ΑΕΠ κατά 6,9% έως το 2026. Οι τέσσερεις βασικοί άξονες του Σχεδίου: Πράσινη Ανάπτυξη, Ψηφιακή μετάβαση, Απασχόληση-Κοινωνική Συνοχή & Ιδιωτικές επενδύσεις- Φορολογική μεταρρύθμιση,  θα χρηματοδοτηθούν από το  νέο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ε.Ε, «Next Generation EU», που συστάθηκε για την αντιμετώπιση των Κοινωνικών και Οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.

Σημειακές κριτικές  επί του Σχεδίου.

Οι προτεινόμενες δράσεις του Σχεδίου αφορούν  στα 17,8 δις των επιδοτήσεων του Ταμείου ενώ λίγα είναι γνωστά για τους όρους και τις κατευθύνσεις  των δανείων  ύψους 12,7 δις €,  τις μοχλεύσεις με επιπλέον  δάνεια από τις Τράπεζες και την ιδία συμμετοχή των ιδιωτικών εταιριών που θα υλοποιήσουν έργα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κεφαλαίων των επιδοτήσεων θα κατευθυνθούν σε μεγάλα έργα τόσο στον άξονα της Πράσινης Ανάπτυξης,- όπως για παράδειγμα τα μεγάλα θαλάσσια αιολικά πάρκα-, όσο και στην ψηφιακή μετάβαση, με αποδέκτες κυρίως μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες. Μηδενική είναι η αναφορά σε αποκεντρωμένες δράσεις μικρής κλίμακας όπως για παράδειγμα για την ενίσχυση των ενεργειακών κοινοτήτων, της τοπικής παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, της ενίσχυσης πρωτοβουλιών αξιοποίησης ελεύθερου λογισμικού ανοιχτού κώδικα κοκ. Σημαντικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές παρενέργειες αναμένεται ότι  θα προκύψουν  λόγω   των χρονικών  περιορισμών  του σχεδίου  από-λιγνιτοποίησης,  με ορίζοντα το 2023,  στην Δυτική Μακεδονία και στην Μεγαλόπολη.

Από το Σχέδιο απουσιάζουν οι κλαδικές πολιτικές ενσωμάτωσης  της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης με μετρίσιμους στόχους και μηχανισμό παρακολούθησης όπως για παράδειγμα  στην ανάπτυξη της  βιολογικής γεωργίας &  κτηνοτροφίας, στην αλιεία χαμηλής έντασης  ή στον αειφόρο τουρισμό.

 Στον τομέα της άμυνας παρά τις αναφορές για την ανάπτυξη του TH2ORAX, ενός ολοκληρωμένου συστήματος πληροφόρησης νέας γενιάς με παράλληλες εφαρμογές και στην πολιτική προστασία, λείπει  ο καθορισμός μας ευρύτερης εθνική αναπτυξιακής στρατηγικής.  

 Στις μεταφορές  η οπτική της επέκτασης των δημόσιων μέσων μεταφοράς, ιδιαίτερα στις περιφερειακές πόλεις και παρά τις επιτακτικές  ανάγκες που δημιούργησε η πανδημία, είναι υποβαθμισμένη. Εκτός της  αναφοράς στο προαστιακό της Δυτικής Αθήνας, δεν προβλέπονται δράσεις για την επέκταση, τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου και την διασύνδεση του με τα λιμάνια,  ως βασική προτεραιότητα για την μείωση του κόστους (οικονομικού και περιβαλλοντικού) των εμπορευματικών μεταφορών και των μετακινήσεων. Στην ναυτιλία, η σταδιακή αντικατάσταση του στόλου θα συνεισφέρει στην μείωση του αποτυπώματος του κλάδου στο CO2, λείπει όμως η προοπτική της πύκνωσης των ακτοπλοϊκών συνδέσεων των νησιών μας μέσω της ναυπήγησης νέων πλοίων.

Το σχέδιο δεν αναφέρει κάποια στρατηγική αποκέντρωσης της Αθήνας με κίνητρα για την  ανασυγκρότηση των χωριών και των Κοινοτήτων μας, θέτοντας εν  αμφιβόλω  την προοπτική  μείωσης των περιφερειακών και χωρικών ανισοτήτων. Η απουσία της χωρικής διάστασης και των τοπικών συνεργειών καθιστά επίσης αδύναμη την  ανθεκτικότητα που επικαλείται το σχέδιο στην αντιμετώπιση των κρίσεων. Για παράδειγμα, η θωράκιση έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής θα απαιτούσε μια  ολιστική προσέγγιση: από την αποκατάσταση των παραμελημένων δημόσιων υποδομών και την δημιουργία δορυφορικών χαρτών κινδύνου από πλημμύρα ή φωτιά μέχρι την τοπική κινητοποίηση για την βιώσιμη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, την διατήρηση της βιοποικιλότητας, την φυσική αποκατάσταση των ποταμών και των ρεμάτων, την δημιουργία φυσικών λεκανών απορροής κοκ.

Στον Κοινωνικό άξονα, το σημαντικότερο έλλειμμα του Σχεδίου εντοπίζεται  στην απουσία αντιμετώπισης της δημογραφικής κρίσης ως το υπ αριθμόν ένα κοινωνικό πρόβλημα της χώρας, σε συνδυασμό μ’ ένα σύνολο δράσεων στήριξης των οικογενειών, με προτεραιότητα στους πολυτέκνους. Η αποτελεσματικότητα του στόχου της δημιουργίας 200χιλ νέων θέσεων εργασίας στους τομείς της νέας οικονομίας θα κριθεί από  την επιτυχία της ανακατεύθυνσης του εργατικού δυναμικού από τομείς  που επλήγησαν ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας και συναρτώνται με το παρασιτικό οικονομικό μοντέλο της μεταπολίτευσης. Νέοι, γυναίκες και άτομα με αναπηρία θα τύχουν της μεγαλύτερης υποστήριξης ώστε να κερδηθεί η μάχη των σημαντικών απωλειών θέσεων εργασίας την επομένη της πανδημίας. Η κυκλική οικονομία, η κοινωνική οικονομία και οι νέοι συνεταιρισμοί θα έπρεπε να τύχουν μεγαλύτερης στήριξης σε μια  κατεύθυνση θεμελίωσης ενός νέου παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου, βασισμένου στα αποκεντρωμένα παραγωγικά συστήματα, στην μικρή κλίμακα και στην καινοτομία.

Οι φιλόδοξοι στόχοι του Σχεδίου Ανάκαμψης θα κριθούν από την διατήρηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και τις παρεκκλίσεις από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας έως το 2023. Υπό αυτή την προϋπόθεση θα μπορούσε  να αποτελέσει μια Εθνική ευκαιρία  δημιουργικής ανασυγκρότησης μετά την  καταστροφή  κεφαλαίου που προκάλεσε ο ιός. 

                                                                         Δημοσιεύτηκε  φύλλο 167 της εφημερίδας ΡΗΞΗ, 4/2021