Το μεταναστευτικό και η Ελλάδα των συνόρων

Δύο είναι τα ιστορικά γεγονότα που σηματοδοτούν την γιγάντωση της μετακίνησης των πληθυσμών, η οποία έχει καθοριστική επίδραση στην Ελληνική κοινωνική συγκρότηση.

·         Το τέλος του Ψυχρού πολέμου, που συνοδεύτηκε με την άνοδο της φάσης της Παγκοσμιοποίησης στα τέλη της δεκαετίας του 90 και

·         Η Αραβική Άνοιξη συνδυαζόμενη με  την  ήττα των Αμερικανικών στρατευμάτων στο πολεμικό πεδίο της Μ. Ανατολής και την αποτυχία της Δυτικής και Τουρκικής διπλωματίας στο Συριακό μέτωπο.

Στην πρώτη φάση, τα Μεταναστευτικά ρεύματα στη χώρα προέρχονται από τις όμορες χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, αποτελούμενα ως επί το πλείστον από αφομοιώσιμους δυνητικά πληθυσμούς, λόγω κοινής πολιτιστικής και θρησκευτικής παράδοσης.  Αντίθετα, στη δεύτερη  φάση οι ροές  προέρχονται από χώρες με ισλαμική πολιτιστική ταυτότητα, περιλαμβάνει δύσκολα αφομοιώσιμους πληθυσμούς, δεδομένης και της επικράτησης της ακραίας φονταμενταλιστικής τάσης στο σουνιτικό ισλάμ.

Και στις δύο φάσεις, αυτό που αποδείχθηκε από την εξέλιξη των πραγμάτων είναι ότι η Ελλάδα στερείται μεταναστευτικής πολιτικής, τέτοιας όπου, η όποια αρωγή στους πρόσφυγες  προοπτικά δεν θα διατάρασσε την εθνική της κυριαρχία και δεν θα γινόταν εις  βάρος της κοινωνικής συνοχής. Αυτό θα προϋπέθετε  την ύπαρξη πολιτειακής  συνείδησης, τόσο της νέας  ιστορικής φάσης  μετακίνησης  των πληθυσμών, όσο και της Ελληνικής γεωγραφίας στα σύνορα των  Κόσμων (Ανατολής -Δύσης και Βορρά Νότου), που την καθιστά εξαιρετικά ευάλωτη.

Η πληθυσμιακή έκρηξη στον Παγκόσμιο Νότο και στην Ανατολή σε συνδυασμό με τις  οικονομικές ανισότητες εντός και μεταξύ χωρών που καθορίζονται  από την μετατόπιση του κέντρου της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος στην Κίνα, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τις περιφερειακές συρράξεις, προοιωνίζουν ότι οι μεταναστευτικές ροές των αρχών του 2015 είναι απλά η αρχή ενός νέου ιστορικού κύκλου.

Προς επίρρωση αυτών, το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ για το Μεταναστευτικό- που πρόκειται να κυρωθεί από μια σειρά χωρών στην συνδιάσκεψη του Οργανισμού στις 11 Δεκεμβρίου στο Μαρόκο- αποτελεί ένα πρόγραμμα μαζικής και οργανωμένης μετακίνησης οικονομικών μεταναστών από Αφρική και Ασία, το οποίο προετοιμάζεται από μια ομάδα τεχνοκρατών και συνδυάζει, την βιομηχανία της μετανάστευσης, με την εμβάθυνση της παγκοσμιοποίησης.

Στο δημόσιο λόγο της χώρας, το φαινόμενο προσεγγίζεται στη βάση μιας ιδεολογικής πόλωσης  μεταξύ ενός ουδέτερου και επιδερμικού ανθρωπισμού, που εδράζεται σε μια κοσμοθεώρηση «ανοιχτών συνόρων» και από την άλλη πλευρά  με μια επιθετική εκδίωξη του «Άλλου»,  παράγωγο μιας λαϊκιστικής ιδεολογίας  απομονωτισμού και μετατροπής των εύπορων περιοχών του πλανήτη  σε αδιαπέραστα «φρούρια».

Ο νέο-φιλελεύθερος οικονομισμός της Δεξιάς και ο πολιτιστικός φιλελευθερισμός της Αριστεράς, που απηχούν την πρώτη προσέγγιση σε πλήρη ευθυγράμμιση με την κυρίαρχη εγχώρια ελίτ, αποτελούν  το υπόστρωμα της παγκοσμιοποίησης με πολλαπλές διασυνδέσεις με τα υπερατλαντικά κέντρα όπως αυτό του  Soros Foundation.

Στην δεκαετία του ‘90 δοκιμάστηκε, με αρνητικά αποτελέσματα, η οικονομίστικη διαχείριση του μεταναστευτικού, στην οποία εν πολλοίς οφείλεται η πτώση του πληθωρισμού και η επίτευξη των προϋποθέσεων εισδοχής της χώρας στον σκληρό οικονομικό πυρήνα της Ευρωζώνης. Μια όμως βαθύτερη αποτίμηση των επιπτώσεων της περιόδου, θα διαπίστωνε σημαντικές παρενέργειες με βασικότερη αυτή της εγκατάλειψης κάθε προσπάθειας παραγωγικού και τεχνολογικού μετασχηματισμού, αφού η ανταγωνιστικότητα βασίστηκε αποκλειστικά στην πτώση του εργατικού κόστους. Αρκετά χρόνια αργότερα-κατά την περίοδο της εφαρμογής των Μνημονίων- έγινε αντιληπτή η επίδραση της τάσης αυτής, η οποία οδήγησε στην εξομοίωση του κατώτατου μισθού με τις αποδοχές των μεταναστών της δεκαετίας του ’90, πλήττοντας κυρίως τους νέο-εισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Στην κοινωνική δομή η είσοδος των μεταναστών και η απασχόληση τους κατά κύριο λόγο στις κατασκευές και στον πρωτογενή τομέα, σηματοδότησε έναν βαθύτερο μετασχηματισμό των χαρακτηριστικών της εργατικής τάξης και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης στην Περιφέρεια, διαμορφώνοντας ένα ιδιότυπο μοντέλο δουλοκτησίας. Ο  δουλοκτητικός αυτός μετασχηματισμός-που επέτεινε τον παρασιτισμό  της μεταπολίτευσης- εξηγεί το έλλειμμα των εργατικών και αγροτικών κινητοποιήσεων, μεγάλης έντασης και διάρκειας, κατά την εφαρμογή των Μνημονιακών πολιτικών στην χώρα μετά το 2010.

Τότε χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία ώστε η χώρα, μέσω μιας μεταναστευτικής πολιτικής ευρύτερων οριζόντων, να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις συμμαχιών  και επιρροής στον Βαλκανικό χώρο και στην Ανατολή Ευρώπη. Προοπτική που εξαφανίστηκε παντελώς με την κοινωνική και οικονομική καταστροφή όλων των δυνητικών παραγόντων επιρροής στην Βαλκανική ενδοχώρα κατά την πρόσφατη περίοδο της οικονομικής επιτήρησης (π.χ. επενδύσεις Ελληνικών Τραπεζών)

Η έξαρση των μεταναστευτικών ρευμάτων μετά το 2015  αιτιολογείται κατ’ αρχήν από την ανθρωπιστική κρίση του πολέμου στη Συρία, την οποία και επεχείρησε να διαχειριστεί το καθεστώς Ερντογάν. Μέσα από ένα ισχυρό δίκτυο λαθροδιακινητών με υψηλές διασυνδέσεις, αλλά και με την  εργασιακή εκμετάλλευση ακόμα και των παιδιών στα εργοστάσια και στις φυτείες, η Τουρκική πολιτική συνδύασε το οικονομικό όφελος, με τις πιέσεις  στον Ευρωπαϊκό χώρο, προς πολιτικό όφελος της ισλαμικής Κυβέρνησης.

Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και το ενδιαφέρον της Γερμανίας για προσέλκυση 1,5 εκατομμυρίου μεταναστών, στην προσπάθεια αύξησης της ανταγωνιστικότητας της Γερμανικής βιομηχανίας . Μόνο όταν η άνοδος του AFD κατέδειξε τα πολιτιστικά όρια αυτού του σχεδίου, οδηγώντας στο κλείσιμο των Ευρωπαϊκών διόδων σε Βαλκάνια και Αν Ευρώπη, βρέθηκε η ιδεοληπτική πολιτική της Ελληνικής Κυβέρνησης,  που λειτούργησε ενισχυτικά  στις  επιδιώξεις Μέρκελ –Ερντογαν εις βάρος των Εθνικών συμφερόντων, αποδεχόμενη την μόνιμη εγκατάσταση των μεταναστών στην χώρα. 

Για τον Ερντογάν ο ιδιότυπος αποικισμός των Ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, λειτουργεί υπέρ της επιδίωξης αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάννης και επέκτασης της Τουρκικής επιρροής στο αρχιπέλαγος. Για τα οικονομικά κέντρα ελέγχου η μόνιμη εγκατάσταση θα λειτουργούσε υποστηρικτικά στην κατεύθυνση διαμόρφωσης των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, που αποτελούν βασικό παράγοντα προσέλκυσης των ξένων επενδύσεων, καταστρατηγώντας κάθε εργατική και περιβαλλοντική νομοθεσία.

Η προοπτική αυτή οδηγεί αναμφίβολα σε συνθήκης «Λιβανοποίησης», αφού συνδυάζει την υψηλή εισροή μεταναστών από χώρες  με υψηλότατους ρυθμούς δημογραφικής ανάπτυξης, όπως η Αφρική, προς μια χώρα που τελεί σε συνθήκες δημογραφικής κατάρρευσης και μαζικής φυγής των γηγενών νέων από αυτή.

 Αν βεβαίως υπήρχε μια στοιχειώδης πολιτειακή αντίληψη των υψηλών διακυβευμένων, θα μπορούσε  να υπάρξει μια διαφορετική διαχείριση και σε αυτή τη φάση . Διαχείριση που θα κατέληγε, για παράδειγμα, στην αποδοχή  εκείνων  των ομάδων  που έχουν τα πιο κοινά χαρακτηριστικά και άρα είναι περισσότερο αφομοιώσιμοι στη χώρα,  όπως οι Χριστιανοί της Συρίας, οι κοσμικοί Κούρδοι, οι Σιίτες μουσουλμάνοι, οι Αλεβίτες. Παράλληλα, και σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Νότο και πρωτίστως  την Ιταλία, η χώρα θα έπρεπε να θέσει μετ’ επιτάσεως το ζήτημα της αλλαγής του ΔΟΥΒΛΙΝΟΥ 2, ζητώντας να επιβληθούν κανόνες ισονομίας και δικαίου ως προς τις υποχρεώσεις κάθε κράτους μέλους της Ε.Ε. Τέλος, θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα ένα πρόγραμμα επαν-εισοδχής, σε κατηγορίες, οικονομικών μεταναστών που καμία σχέση δεν έχουν με το προσφυγικό στοιχείο του πολέμου και τους αιτούντες άσυλο.

Στην σημερινή συγκυρία,  αποτελεί αδήριτη ανάγκη  η διαμόρφωση ενός 3^ου ρεύματος ως προς την προσέγγιση του μεταναστευτικού ζητήματος , που ν’ αντλεί την θεώρηση του από το μέτρο και την σύνθεση. Μέτρο ως προς την φέρουσα ικανότητα του «εθνικού οικοσυστήματος» στο να υποστηρίξει αποτελεσματική την κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών-προσφύγων και σύνθεση, ως προς την διαμόρφωση των μηχανισμών δημιουργικής ενσωμάτωσης, χωρίς την αλλοίωση της κυρίαρχης πολιτιστικής ταυτότητας των Ελλήνων.

Περιοδικό "ΔΙΑΥΛΟΣ" Τεύχος 11, Νοέμβριος 2018