Η πανδημία του κορονοιού όπως εξελίσσεται αποτελεί το
κύκνειο άσμα της παγκοσμιοποίησης. Έως και πριν μερικά χρόνια η Ποππεριανή θεωρία περί ανοιχτής κοινωνίας και
η φιλελεύθερη αντίληψη περί ατομικής ελευθερίας, καθόριζαν απόλυτα την κυρίαρχη
σκέψη. Από την ελευθερία στην κίνηση των κεφαλαίων και των εμπορευμάτων, τις μετακινήσεις
των ανώτερων και μεσαίων στρωμάτων για
αναψυχή, τα διεθνή συνέδρια επιστημόνων
και τεχνοκρατών έως τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές, το κυρίαρχο δόγμα
υπερθεμάτιζε για τον ενιαίο και ομοιόμορφο πλανήτη. Το βασικό εμπόδιο αυτής της εκδοχής του Κόσμου που
διαχώριζε τις προοδευτικές από τις συντηρητικές ιδεολογίες του 21ου
αιώνα ήταν τα σύνορα και οι πατρίδες. Όμως σ αυτόν τον κόσμο, που ονειρεύτηκαν
ως «τέλος της ιστορίας» οι ελίτ και οι συνοδοιπόροι τους, τον έλεγχο είχαν αυτοί που διέθεταν τα εργαλεία και τα
μέσα για ν’ ασκούν τον παγκόσμιο έλεγχο: οι πολυεθνικές, οι κερδοσκόποι, ο
Σόρος και τα υπερεθνικά όργανα που συγκροτήθηκαν για τον έλεγχο αυτής της
παγκόσμιας ηγεμονίας. Από την άλλη πλευρά οι μισθωτοί, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι
εργάτες και οι αγρότες, μη έχοντας την
δυνατότητα παρέμβασης στην παγκόσμια ρύθμιση, γίνονταν αποδέκτες όλο και
περισσότερο των παρενεργειών αυτού του
μοντέλου στις ζωές τους: κακοπληρωμένες δουλειές, ανεργία, φτώχεια, οικολογική και κοινωνική υποβάθμιση,
τραγικό έλλειμμα της δημοκρατίας -ακόμα και στην αντιπροσωπευτική εκδοχή της-.
Η εμφάνιση του Covid -19 με την μορφή πανδημίας που πλήττει αυτές τις μέρες τον
δυτικό κόσμο ανατρέπει τα θεμέλια του πολιτικού φιλελευθερισμού -είτε στην
δεξιά (οικονομική) είτε στην αριστερή (πολιτιστική) εκδοχή του-:
·
Ο περιορισμός των μετακινήσεων από το επίπεδο
του πλανήτη μέχρι αυτό της πόλης και της
γειτονιάς έχει πρωτίστως θύματα τους
οικονομικούς κλάδους που συντηρούν και συντηρούνται από την παγκοσμιοποίηση
όπως πχ το διεθνές εμπόριο και τον τουρισμό αλλά και τις χώρες που είναι πιο εκτεθειμένες σ
αυτή.
·
Οι αποφάσεις για κλείσιμο των επιχειρήσεων, η απαγόρευση της
κατανάλωσης ακόμα και ο περιορισμός στην κατά κεφαλή κατανάλωση προϊόντων
προσωπικής υγιεινής, αντίκειται στις αρχές της ελεύθερης αγοράς και στους
νόμους της προσφοράς και της ζήτησης.
Στα καθ ημάς, η πανουργία της Ιστορίας θέλει αυτούς που ασπάζονται το
νέο-φιλελευθερισμό να είναι υποχρεωμένοι να λαμβάνουν μέτρα που θα
στεναχωρούσαν αν όχι θα εξόργιζαν τον Adam Smith!
Το Έθνος Κράτος, προς απογοήτευση
πολλών επικριτών του Αριστερών και Δεξιών, αποτελεί το μοναδικό επίπεδο
διασφάλισης του δημοσίου και γενικού συμφέροντος όπως έδειξαν τόσο η απειλή
της μεταναστευτικής «εισβολής» στον Έβρο
όσο και η αντιμετώπιση των θυμάτων του κορονοιού. Το Κράτος αποτελεί την ποιο
αποτελεσματική βαθμίδα διαχείρισης των μεγάλων κρίσεων εφόσον υπάρχει η υποδομή και η σχετική κουλτούρα στη λειτουργία
του. Η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Ταιβάν
παρ ότι εφήρμοσαν μέτρα που καμία Δυτική χώρα δεν θα ήθελα να ληφθούν αφού
συνδέονται με την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, αποδείχθηκαν ως οι πλέον
αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της πανδημίας και στη διασφάλιση της δημόσιας
υγείας σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.
Βασικές παράμετροι αποτελούν
αναμφίβολα οι δημόσιες υποδομές, το κατάλληλο εκπαιδευμένο δυναμικό των
κρατικών λειτουργών που γνωρίζουν τον ρόλο τους σε περιόδους κρίσης αλλά και η
κουλτούρα συνεργασίας του δημόσιου με τον ιδιωτικό και τον κοινωνικό τομέα. Στη
χώρα μας οι συνεχείς περικοπές των δημόσιων δαπανών, καθ όλη την διάρκεια της
οικονομικής κρίσης των τελευταίων 10 χρόνων, έχει καταστήσει τις εγχώριες υποδομές αδύναμες για
την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών γι αυτό και ευελπιστούμε να μην επεκταθούν
τα κρούσματα σε τέτοιο βαθμό ώστε να διαφανεί το τραγικό τους έλλειμμα.
Η έκκληση του Τραμπ για επιστροφή
των αμερικανικών πολυεθνικών παραγωγής φαρμάκου στην Αμερική τώρα που είναι
αναγκαία η παραγωγή αντίδοτου στον ιό, είναι ενδεικτική της αναγκαιότητας της
εθνικής βιομηχανίας στους βασικούς τομείς συντήρησης και εφοδιασμού των δημόσιων
υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Γι αυτό και μια εθνική στρατηγική δεν
μπορεί να είναι αποτελεσματική αν δεν προϋποθέτει την αναδιάρθρωση της εθνικής
φαρμακοβιομηχανίας, της εγχώριας παραγωγής υλικών και νοσοκομειακού εξοπλισμού,
της αμυντικής βιομηχανίας κοκ. Τα ερευνητικά κέντρα θα
έπρεπε να αξιολογούνται και να χρηματοδοτούνται ακριβώς για την συμβολή τους σ’
ένα ευρύτερο σχέδιο «ενδογενούς παραγωγικής ανασυγκρότησης» με ανα-κατεύθυνση
πόρων από τους ήσσονος αλλά
υπερτιμημένους τομείς της οικονομίας, όπως για παράδειγμα το ποδόσφαιρο και τα
διεθνή καλλιτεχνικά show με τους ακριβο-πληρωμένους συντελεστές.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά σε μια
τέτοια στρατηγική και ο ξεχασμένος τομέας της οικιακής οικονομίας έναντι εκείνων που παράγουν άχρηστες ανταλλακτικές
αξίες προϊόντων ή καθαρά γραφειοκρατικών υπηρεσιών, συγκαλύπτοντας την ανεργία. Το καθάρισμα του σπιτιού, το
μαγείρεμα, η φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων απαιτεί την
επαν-οικειοποίηση παραδοσιακών τεχνικών και μεθόδων που σ αυτή την κρίση
καθίστανται ζωτικής σημασίας. Η χορήγηση του εγγυημένου εισοδήματος θα έπρεπε
να γίνει με κριτήρια που θα συμπεριλάβουν
αυτές τις βασικές ανάγκες πρόληψης της δημόσιας υγείας ανταμείβοντας
τους ανθρώπους που δουλεύουν στο σπίτι ή στην κοινότητα τους.
Η φάση που διάγουμε αποτελεί
αναμφίβολα περίοδο υπαρξιακού αναστοχασμού. Ο «δυτικός άνθρωπος» πιστός στην
δύναμη της επιστήμης και της τεχνολογίας απέκτησε την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να
ελέγξει όλες εκείνες τις μεταφυσικές δυνάμεις που απειλούν την ασφάλεια του.
Αιώνες τεχνολογικής προόδου
συντελέστηκαν πάνω στο «σχίσμα» ανθρώπου-φύσης χωρίς όμως να καταφέρουν να
εκδιώξουν αυτές τις ερεβώδεις φυσικές δυνάμεις που βγαίνουν και πάλι στο προσκήνιο για να μας
υπενθυμίσουν το πόσο ευάλωτοι είμαστε. Ο φόβος που προκαλεί αυτή η διαπίστωση στο γενικό πληθυσμό αποτελεί ίσως ευκαιρία
για την εμπέδωση ενός νέου τεχνολογικού ολοκληρωτισμού αφού αδυνατώντας να ελέγξει τις φυσικές απειλές η επιστημονική
κοινότητα θα επιχειρήσει την ολοκλήρωση
της μετάλλαξης του ίδιου του ανθρώπου ώστε να καταστεί αλώβητος[1]. Βρισκόμαστε σ ένα ιστορικό σταυροδρόμι που είτε η
ολοκλήρωση του κύκλου του πολιτικού φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης θα
οδηγήσει στην ύβρη του τεχνο-φασισμού είτε σε μια εκδοχή της ανθρώπινης
απελευθέρωσης, σ ένα κόσμο δλδ όπου οι
εθνικές ταυτότητες θα αποτελούν το νέο υπόστρωμα του οικουμενισμού που θα
σέβεται την πολλαπλότητα και την ποικιλομορφία. Η «ελληνική τραγωδία» και ο
ελληνικός πολιτισμικός δρόμος θεμελιωμένος στο «Πρόσωπο» και στην «Κοινότητα»
θα είχε πολλά να διδάξει σ αυτό το κομβικό σημείο για το μέλλον της
ανθρωπότητας.
[1] Βλ το σχετικό πείραμα για
την αντιμετώπιση της παγκόσμιας απειλής από ιο που διενεργήθηκε στις18
Οκτωβρίου 2019 στο Κέντρο Ασφάλειας της Υγείας
Johns Hopkins στη Βαλτιμώρη με την χορηγία του Ιδρύματος για τον Πληθυσμό
και την Αναπαραγωγική Υγεία Bill και Melinda Gates.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου