Για το γεφύρι της Πλάκας

Ημέρα πένθους για την Ήπειρο και τον Ελληνισμό η 1^η Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους. Το γεφύρι της Πλάκας –μια εκ των «Ακροπόλεων» της Ηπείρου-, κατέρρευσε στα ορμητικά νερά του Αράχθου, μετά από ένα ασυνήθιστης έντασης καιρικό φαινόμενο, όπου σε 3 μέρες έπεσε τόσο νερό όσο πέφτει συνήθως σ’ ένα μήνα! Συγκινητική η μαζική αντίδραση των Ηπειρωτών για την απώλεια, σε μια στιγμή, ενός κομματιού της ζώσας παράδοσης, ενώ όσοι απ τους ντόπιους αντίκρισαν το θέαμα βούρκωσαν παρομοιάζοντας το γεφύρι με το σπίτι τους! Πάνω σε τούτη την πελεκημένη πέτρα από τα χέρια του πρωτομάστορα Κώστα Μπέκα, από τα Πράμαντα, και των  Τζουμερκιωτών που δούλεψαν -από ήλιο σ’ ήλιο-  με πρώτη ύλη το ασπράδι και την τρίχα, ο λαός μας στέριωσε τη ζωή του με μνήμες κοντά 1,5 αιώνα τώρα.

Το γεφύρι ήταν το σύνορο , σε μια «χώρα των συνόρων» όπως προσφιλώς αναφέρει στο βιβλίο του ο Γ.Κ, της ελεύθερης από την υπόδουλη στον οθωμανικό ζυγό Ελλάδας, για 30 χρόνια (1881-1912). Σύνορο των ψυχροπολεμικών ιδεολογιών στο 2^ο Πόλεμο, αλλά και γεφύρι εξομάλυνσης των εμφυλιο-πολεμικών παθών, όταν στις 29 Φλεβάρη του ‘44  υπογράφηκε εδώ η Ιστορική συμφωνία ΕΛΑΣ –ΕΔΕΣ για κατάπαυση των εχθροπραξιών και την από κοινού ενίσχυση της επιχείρησης «ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΝΩΕ» του στρατηγείου της Μ Ανατολής, που προέβλεπε την απόβαση του συμμαχικού στρατού στην Ελλάδα. Η καταστροφή του γεφυριού αποκτά στις μέρες μας συμβολικό χαρακτήρα, αφού η εγκατάλειψη και η αδιαφορία του μεταπολιτευτικού μας εαυτού επέτρεψε να συμβεί αυτό που οι πρόγονοι Ναζιστές των σημερινών Ηγεμόνων της Ευρώπης, επιχείρησαν ανεπιτυχώς κατά την αποχώρηση τους,  βομβαρδίζοντας το.

Είναι αυτή η αδιαφορία που επέτρεψε να συμβεί το κακό κι όχι η βροχή και ο αέρας, όπως πολλές φορές τόνισε στα υπομνήματα του προς την Γ.Γ του Υπ. Πολιτισμού, ο Σπύρος Πανταζής, μόνος μηχανικός προϊστάμενος στην 6^η Εφορία Προστασίας Νεοτέρων Μνημείων στα Γιάννενα, που προσπαθούσε αόκνως να συντηρήσει με την ολιγομελή ομάδα του και με τα λιγοστά χρήματα τον θησαυρό της παράδοσης μας: τα πέτρινα γεφύρια. Όταν το δυναμικό και τα χρήματα του Κράτους περίσσευαν για τις φιέστες της Ολυμπιάδας , τις πολιτιστικές πρωτεύουσες , τα Μέγαρα και τους «συμβούλους» - «ερευνητές» των Παν/μιακών εδρών μας και τα κάθε λογής Προγράμματα. Ήταν τόση η Ύβρις και η απαξίωση του λαϊκού μας πολιτισμού έναντι της προσδοκώμενης ευτυχίας της υλικής μας προόδου, που εγκρίναμε Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την δημιουργία ενός ακόμα τεχνητού φράγματος λίγο πιο πέρα από το γεφύρι  –στο Αγ. Νικόλαο Δαφνωτής-, που αποφεύχθηκε τελικά από το Συμβούλιο της Επικρατείας και τις Κινητοποιήσεις της Επιτροπής για την Προστασία του Αράχθου, το 2006. Κάποιοι υποστηρικτές αυτού του έργου επανέρχονται  λέγοντας πως αν είχε φτιαχτεί τότε το φράγμα, σήμερα το γεφύρι θα είχε σωθεί. Είναι όμως έτσι;

Η διεθνής εμπειρία τα τελευταία χρόνια δείχνει πως στην πορεία των χρόνων τα μεγάλα φράγματα αποτελούν αιτία πολλαπλών αλλοιώσεων και καταστροφών στα οικοσυστήματα και στις ιστορικές κοινότητες. Εκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδία και στην Κίνα αναγκάζονται βίαια να μετακινηθούν λόγω της κατασκευής τους, ενώ το αυξημένο κόστος συντήρησης τους με την πάροδο των χρόνων, αποτελεί αιτία για αυξημένα πλημμυρικά φαινόμενα και ξηρασίες. Πέρα από την συγκυριακή και επιφανειακή αντιμετώπιση του φαινομένου, μία ανάλυση του Κύκλου ζωής των Υδροηλεκτρικών Φραγμάτων της ΔΕΗ στο Πουρνάρι που θα λάμβανε υπόψη τα νέα υδρολογικά δεδομένα, λόγω κλιματικών αλλαγών, θα πρέπει να αξιολογήσει εκ νέου παραμέτρους όπως: τον ωφέλιμο όγκο των φραγμάτων λόγω επικάθισης φερτών υλών, τα πλημμυρικά φαινόμενα στις λεκάνες απορροής, την υφαλμύρωση των υπόγειων υδάτων στον κάμπο και τις συνέπειες στις καλλιέργειες , τον περιορισμό της χλωρίδας και τις πανίδας στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού, την άναρχη δόμηση και την οριοθέτηση της κοίτης των ποταμιών, τις επιπτώσεις στο μικρο-κλίμα  και τόσα άλλα. Αντ’ αυτών η μόνη συζήτηση που απασχόλησε τα πολιτικά επιτελεία τα τελευταία χρόνια είναι αυτή της ιδιωτικοποίησης ή μη της «Μικρής ΔΕΗ» και τα αποσπασματικά  εγγειοβελτιωτικά έργα των Τοπικών και Περιφερειακών αρχών συνήθως «κατόπιν εορτής».

Κλείνω αισιόδοξα με την ευγενική προσφορά του ΕΜΠ, -Ιδρύματος που χρηματοδότησαν πριν 150 χρόνια οι Μετσοβίτες ευεργέτες: Γεώργιος Αβέρωφ, Μιχαήλ Τοσίτσας και Νικόλαος Στουρνάρας-, που διαθέτει την τεχνογνωσία του για την αποκατάσταση του γεφυριού. Στα χνάρια τις ίδιας παράδοσης, των Ηπειρωτών ευεργετών, ο  Νίκος Λούλης  μόλις 29 χρονών, που ανήκει στην 7^η γενιά οικογένειας Ηπειρωτών Μυλωνάδων  οι οποίοι κατέληξαν στο Βόλο μετά από δύο πυρκαγιές που κατέστρεψαν ολοσχερώς την επιχείρηση τους, προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει τις εργασίες της αναστύλωσης. Σε πείσμα αυτών των καταστροφών φτιάχτηκε ο πρώτος σιμιγδαλόμυλος στα 1954 που αποτέλεσε πραγματική επανάσταση στο χώρο της παραγωγής ζυμαρικών από σιμιγδάλι και κατέστησε τους «Μύλους Λούλη» –όχι τυχαία-  μια από τις πλέον εύρωστες επιχειρήσεις στο χώρο των τροφίμων στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Στα 1866 ήταν εκ της ίδιας οικογενείας, ο πολιτευτής Ιωάννης Λούλης, που έδωσε 38χιλ γρόσια μαζί με άλλες 180χιλ που μάζεψαν οι Μελισσουργοί, τα Άγναντα και τα Πράμαντα για να φτιάξουν το γεφύρι, μετά από δυο αποτυχημένες προσπάθειες, και να συνδέσουν τα Τζουμέρκα με την Άρτα και τα Γιάννενα.

Όμως ακόμα κι αν υπάρχουν αυτές οι προσφορές, ευχάριστες εκπλήξεις έναντι του ζόφου της κυρίαρχης οικονομικής μας ελίτ, μένει σ όλους εμάς να κάνουμε την μεγάλη στροφή στις αλήθειες των τόπων μας και να επιχειρήσουμε τώρα ένα εγχείρημα μεγάλης σύνθεσης και «εκσυγχρονισμού αυτής της παράδοσης», σαν ύστατη απόπειρα επιβίωσης μας.